کنسرت مولانا در اسلو

کنسرت رومی توسط جمعی از هنرمندان ایرانی و نروژی براساس ساخته های جاوید افسری راد، دوشنبه شب، پنجم آذر در اسلو پایتخت نروژ برگزار شد. موسسه ملی ریکسنن نروژ این کنسرت را سازمان داده بود که در کلیسای کهن یعقوب در مرکز اسلو بر پا شد. این موسسه از مهمترین مراکز ترویج موسیقی و رقص سنتی و فولکلوریک نروژ به حساب می آید و به گفته جان لوت مدیر این مرکز، بزرگداشت هشتصدمین سال تولد مولوی انگیزه سامان دادن چنین برنامه ای بوده است. جاوید افسری راد در این کنسرت سنتور نواخت و هنرمندانی چون پژمان حدادی (سازهای کوبه ای)، بهنام سامانی (دف و کوزه)، شهرام غلامی (عود) و فردین لاهورپور( نی و باقلما ) همراهان ایرانی وی بودند و خوانندگی آن را سالار عقیلی برعهده داشت. مجموعه نوازندگان نروژی نیز یک ارکستر کوچک زهی را تشکیل می دادند و با ویولن، ویولنسل و کنتراباس کار موزیسین های ایرانی را تکمیل می کردند. برنامه با تکنوازی نی در مایه درآمد و مثنوی اصفهان و آواز سالار عقیلی با شعر "بشنو از نی ..." آغاز شد و سپس جای خود را به قطعه گروهی و تصنیفی برای چند شعر از مثنوی سپرد. آنگاه قطعه ای با نام "اشتیاق و فراق" برای شعر"ای عاشقان ای عاشقان پیمانه را گم کرده ام" اجرا شد. بخش دوم کنسرت با سازهای کوبه ای پژمان حدادی و بهنام سامانی آغاز شد تا راه را برای اجرای تصنیف "روز و شب" باز کند. در این بخش فرصت بداهه نوازی برای نوازندگان فراهم آمده بود تا هر یک ارزش فردی سازهای خویش را در مایه شور و دشتی نمایان سازد. بداهه نوازی دو دف توسط سامانی و حدادی با وزن شش هشتم و مقامهای خانقاهی نیز حاضران را به وجد آورد. پر شور ترین بخش کنسرت قطعه پایانی آن با نام "مبارک باد" بود که آقای افسری راد آن را در مایه عراق در دستگاه ماهور تنظیم کرده بود. با وجود گام بالای این قطعه و زیر و بم پی در پی آن، سالار عقیلی به زیبایی تصنیفی را بر اساس شعر "عاشق شده ای ای دل ..." اجرا کرد. تمامی اشعار تصنیف های این کنسرت یک ساعته که با تشویقهای مداوم حاضران همراه بود، از سروده های مولانا جلال الدین بلخی معروف به رومی شاعر پارسی سرای بود. بیشتر آوازهای عقیلی را در این برنامه لاهور پور با نی یا غلامی با عود پاسخ می دادند که هر دو به نیکی از عهده این سنت موسیقی ایرانی برآمدند. آنچه در این کنسرت جالب توجه به نظر می رسید، کار زیبای هنرمندان نروژی بود که علاوه بر نکات حرفه ای و تکنیکی، "حس و حال" موسیقی ایرانی را در شیوه نوازندگی خود آشکار می ساختند. به گفته افسری راد که از 20 سال پیش در نروژ اقامت دارد، هنرمندان مذکور از جمله بهترین نوازندگان سازهای زهی و سولیست های ارکسترهای سمفونیک و فیلارمونیک این کشور هستند. افسری راد که به تازگی از سوی رادیو و تلویزیون نروژ به عنوان آهنگساز سال این کشور معرفی شده می گوید که در انتخاب نوازندگان سازهای غربی، حساسیت زیادی به خرج داده تا از عهده اجرای کنسرت تلفیقی برآیند. وی در باره نوازندگان ایرانی نیز می گوید تلاش داشته تا آنان را از بین نسل نسبتا جوان هنرمندان برگزیند و کسانی را انتخاب کند که پیشینه اجرای موسیقی تلفیقی و همراهی با سازهای غربی را داشته باشند. در باره خواننده کنسرت نیز می گوید که توانمندی صدا و تسلط عقیلی، وی را به دعوت از این خواننده جوان ارکستر ملی ایران ترغیب کرده است. این نوازنده سنتور در باره ماهیت و مناسبت برنامه می گوید که قصد داشته تا همزبانی و همدلی ملل و فرهنگهای مختلف را آنگونه که در منظر مولوی بوده از طریق موسیقی نمایانگر سازد. گرو لودال نوازنده فیلارمونیک اسلو که در این کنسرت شرکت داشت نیز به این نکته اشاره دارد و می گوید همدلی را در کنسرت مولانا احساس کرده است. خانم لودال که از سی سال پیش در صحنه موسیقی کلاسیک نروژ فعال است، قطعات کنسرت را بسیار زیبا توصیف کرده و می گوید که شیوه نت نویسی افسری راد، راه اجرای این برنامه را با وجود فرصت کم برای تمرین هموار کرده بود. پژمان حدادی نوازنده به نام سازهای کوبه ای ، مجموعه ارائه شده و به ویژه کار نوازندگان نروژی را ارزشمند توصیف می کند. او می گوید که در اجرای موسیقی تلفیقی، رسیدن به یک مخرج مشترک بین فرهنگهای سهیم در آن، اساسی ترین مسئله است. به گفته آقای حدادی، در برخی از کارهای تلفیقی ایرانی با سازهای غربی از ماهیت موسیقی ایرانی، فاصله بسیار گرفته می شود اما آهنگساز کنسرت مولانا به خوبی توازن در تلفیق را رعایت کرده بود. الیزابت لی با 26 سال پیشینه کار موسیقی و نوازنده ویولن در کنسرت مولانا نیز این اجرا را تجربه ای ارزنده برای خود می داند. او می گوید که نکته قابل توجه برای او "حس و حال" موسیقی ایرانی است که به نوازنده شور خاصی می بخشد. سالار عقیلی نیز کنسرت مولانا را گامی مثبت برای شناساندن مولوی و موسیقی و فرهنگ ایرانی در نروژ می داند. آقای عقیلی می گوید که کار با یک ارکستر تلفیقی برای او تجربه تازه ای را به وجود آورده است. این خواننده اضافه می کند که سخت ترین بخش برای نوازندگان نروژی اجرای ربع پرده ها بوده اما به گونه بسیار زیبایی، آنها را اجرا کرده اند. وی اظهار امیدواری می کند که زمینه اجرای این برنامه، در ایران نیز فراهم آید.